Chronische stress belangrijkste oorzaak terugkomers zeugenhouderij

In veel gevallen is chronische stress de veroorzaker.

De directe financiële schade van een terugkomer valt niet mee. Toch veroorzaken terugkomers veel ergernis, vooral als het er veel zijn. Ze schoppen de planning in de war. En dat leidt onder meer tot onder- en overbezetting van de kraamafdelingen op de verkeerde momenten.

Als het goed loopt, is het percentage terugkomers op zeugenbedrijven niet hoger dan zo'n 7 procent.

'Er zijn uitzonderingen. Soms is het percentage terugkomers te hoog. Meestal blijft het dan niet bij een paar procent. Als er te veel terugkomers zijn, loopt het percentage vaak snel op tot 15-16 procent. Nog hoger komt ook voor', geeft hij aan. Zeugen in de groep die opbreken en berig worden, zorgen door hun gedrag voor onrust in de groep.

Regelmatige terugkomers

Bij terugkomers kun je onderscheid maken in regelmatige en onregelmatige. Van regelmatige terugkomers is sprake bij berig worden op drie weken na inseminatie. Meestal is er dan iets misgegaan met of rond het insemineren. Problemen met deze groep zijn er niet zo vaak meer. De meeste zeugenhouders hebben het inseminatiemanagement goed op orde.

Bij varkenshouders die dit advies opvolgen, volgt dan meestal een acute verbetering van de vruchtbaarheidsresultaten. Ook al doe je nog zo je best, ongemerkt kan er een manier van werken insluipen die niet optimaal is. Met deskundige hulp doorbreek je dat. Is er sprake van een terugkomerprobleem, dan gaat het meestal om onregelmatige terugkomers.

Chronische stress

Chronische stress in veel gevallen de veroorzaker van terugkomers. Als bijvoorbeeld het stalklimaat niet klopt, kan het misgaan. Moderne zeugen zijn topsporters. Er hoeft maar weinig te gebeuren om een kink in de kabel te laten komen. Als zeugen in de eerste weken na inseminatie in de tocht moeten liggen, is de kans op verwerpen groot.

Ook angst is een factor die chronische stress veroorzaakt. Angst kan ontstaan in verschillende situaties. Bijvoorbeeld als er te weinig troglengte is, waardoor sommige zeugen niet of nauwelijks de kans krijgen om te vreten.

Ook in groepen waar slechts één voerstation aanwezig is, liggen problemen op de loer. Dan gebeurt het soms dat een enkele bazige zeug het voerstation 'bewaakt' en ranglagere zeugen belet om te komen eten. 'Op het eerste gezicht valt dat vaak niet op. Je ziet geen onrust in zo'n groep.' De ranglagere zeugen, zegt de specialist voortplanting, liggen in een hoekje te kijken naar het voerstation tot het moment dat ze een kans krijgen om er in te gaan. 'De stress die dat oplevert, is funest voor de vroege dracht.'

Stabielere groepen vormen in de eerste weken van de dracht is een risico als het gaat om terugkomers. Eén terugkomer kan een kettingreactie veroorzaken. Als een zeug verwerpt en de andere zeugen eten de baarmoederinhoud op, kan dat zorgen voor meer terugkomers.

Allerlei factoren kunnen een rol spelen bij te hoog percentage terugkomers, zoals:

• Seizoensinvloed. Het korten van de dagen beïnvloedt de hormoonhuishouding. De dracht is dan moeilijker vast te houden. Voorkomen van hittestress en het hanteren van een goed dag-nachtritme in de stal (zestien uur licht aan, acht uur licht uit) helpen najaarsverwerpen voorkomen.
• Voeropname in de kraamstal en tijdens de eerste weken van de dracht en de conditie van de zeugen.
• Infecties met virussen, bacteriën en parasieten kunnen leiden tot verwerpen bij de zeug. Denk aan PRRS, leptospirose, griep en vlekziekte.
• Fouten in de stalinrichting die tot chronische stress leiden. Een voorbeeld is elektrische spanning op het ijzerwerk van het voerstation.
• Voedingsfouten. Vooral schimmels en toxinen zijn berucht.
• Verontreinigd drinkwater.